غاز یاغی (غازپا- پاغازه- حشیشه)

گیاه غاز یاغی با نام علمی Alismataceae، با نام فارسى پاى غازى و نوع دیگرى كه در كوههاى لرستان مى روید، پاى زاغان نام دارد.
گیاه غاز یاغی خودرو بوده و از تیره اسفناجیان است. غاز یاغی دارای برگهای مثلثی سر نیزه ای با دو گوشه در پایین می باشد. ساقه خوشه هایش بی برگ و درشت و حاوی دانه های قهوه ای براق است. ارتفاع آن به ۲۰ الی ۳۰ سانتیمتر می رسد. طبیعت گیاه غاز یاغی گرم و خشک بوده و در بعضی از نقاط ایران مردم آن را با سبزیجات دیگر مصرف می کنند و گاهی نیز با آن کوکو تهیه می کنند.

گیاه غاز یاغی سرشار از ویتامین ث بوده و اندام خوراکی این گیاه، برگ آن است. از گياه غازياغي پودر برگ، روغن، دم نوش و جوشانده، تهيه و براي درمان استفاده مي شود.

خواص غاز یاغی

درمان بیماری برص یا پیسی
مهم ترین خاصیت برگ و تخم غازیاغی درمان برص می باشد. بیمارى برص، بیمارى قدیمى است كه در روى پوست صورت و بدن لكه هاى سفید ظاهر مى شود و در طب جدید آن را نتیجه بر هم خوردن تعادل ترشحات داخلى مى دانند.

برای درمان بیماری برص یا پیسی ابتدا مسهل خورده تا روده و معده پاک شود. سپس روزی ۱۰ گرم بذر غازیاغی را با عسل مخلوط کرده به مدت ۱۵ روز میل کنند و به مدت ۲۰ دقیقه در فصل تابستان در آفتاب گرم بنشینند و در زمستان از حمام سونا استفاده کنند.
توصیه می شود برای درمان پیسی، در گرم ترین روزهای سال (فصل تابستان)، درمان پانزده روزه آغاز شود و پس از میل کردن بذر و عسل، موضع مورد نظر را در معرض تابش نورخورشید قرار دهید و از مصرف آب و سایر نوشیدنی ها خودداری کنید!! ( زمان قرارگیری مقابل نورخورشید باید تا حدی باشد که سطح پوست کاملا عرق کند). اگر ناچار به استفاده این درمان در فصول سرد مانند زمستان هستید، برای جبران مرحله آخر می توانید از سونا و… استفاده کنید.

یک روش دیگر برای درمان پیسی این است که پس از تنقیه با یک مسهل قوی و پاک کردن شکم، ۵/۳ گرم بذر غازیاغی، نیم گرم زنجبیل، نیم گرم عاقرقرحا (آکرکره، گیاه معروفى است كه سابقا قبل از پیدایش گرد ((د.د.ت))، بهترین حشره كش محسوب مى گردید.) و نیم گرم ریشه تربد (تربد گیاه دیگرى است كه در خراسان مى روید و به زبان فرنگى به آن ((توربیت )) می گویند. ریشه آن مسهل قوى بوده، سمى است و نبایستى روزانه بیش از نیم گرم از آن خورده شود)، و یا ریشه درخت توت (چنانچه ریشه تربد را پیدا نکردید) را با عسل مخلوط نموده، به مدت ۱۵ روز میل کنید. موضع را مقابل تابش نور آفتاب قرار دهند تا عرق نمایند و زمانی که آفتاب می گیرید باید از مصرف آب و سایر نوشیدنی ها خودداری کنید. پس از ۳ روز جوش‌های شبیه آبله بر روی پوست ظاهر می‌شود و آب زردی از آن خارج خواهد شد و بیماری به تدریج برطرف شده پوست رنگ طبیعی خود را بدست خواهد آورد.

درمان ضایعات پوستی، چروک صورت و نیش حشرات
از ضماد غازیاغی برای ضایعات پوستی استفاده می شود. ضماد بذر غازیاغی باز کننده زخمها و پاک کننده جای زخم ها است.
اگر از غازیاغی به صورت موضعی استفاده شود می تواند درمان خوبی برای جذام باشد.
خوب است بدانید بهترین نوع بذر غازیاغی برای این منظور، آن است که در گرمسیر به عمل آمده و ریز و تیره باشد، در ضمن طعم آن تلخ تند بوده و زبان را بگزد.
اگر برگهای تازه غازیاغی را بکوبند و روی محل گزیدگی حشرات بگذارند، سوزش نیش و گزیدگی را برطرف می کند.
دم کرده آن را (به صورت موضعی)، برای رفع چین و چروک پوست مصرف می کنند.

فواید دیگر گیاه غازیاغی
درمان بیماری های مجاری ادرار، کنترل کننده فشارخون (پایین آوردن فشارخون)، محافظت کننده کبد و مثانه، درمان اسهال خونی و سنگ کلیه و مثانه.
گیاه غاز یاغی کلیه و مثانه را زهکشی و پاک می کند و در رفع ناراحتی هایی مانند سخت ادراری و انسداد روده نقش موثری دارد.
برگ و ساقه های این گیاه، به سبب داشتن ویتامین ث زیاد برای تصفیه خون، رقیق شدن خون و جلوگیری از فساد لثه استفاده می شود.
بذر آن دارای هورمون های گیاهی بوده و ترشحات داخلی بدن را تنظیم می کند. جهت تنظیم ترشح غدد داخلی از بذر غاز یاغی به صورت دمکرده میل شود.
غاز یاغی اشتها آور، تصفیه کننده خون، ملین، بادشکن، ضد عفونی کننده است. جهت تصفیه خون ازدمکرده غازیاغی مانند چای استفاده شود.
غرغره کردن شیره برگ تازه غازیاغی در درمان گلو درد های سخت مفید است. از دم کرده این گیاه برای دفع خلط و رفع گلو درد چرکی نیز استفاده می شود.
این گیاه همچنین خاصیت شیرافزایی دارد.
افرادی که دچار ناراحتی های کبدی هستند، بایستی از این گیاه بیشتر استفاده کنند.
مصرف غازیاغی در درمان ناراحتی های دیگری مانند تشنگی مفرط، نقرس، اسکوربوت، نفخ (به همراه عسل) و رماتیسم موثر است.

مضرات مصرف غازیاغی

مصرف جوشانده غازیاغی برای خانم های باردار مضر می باشد. به این دلیل که خوردن این جوشانده موجب سقط جنین می گردد.
زیاده روی در خوردن این سبزی موجب تحریک پوست و ناراحتی کبد و مثانه می گردد و در مواردی که یرقان و یا ضعف کلیه وجود دارد زیانبخش می باشد.
در مورد مصرف بذر این گیاه عوارضی چون ناباروری و عقیمی وجود دارد.

دانستنیهای بیشتر در مورد گیاه غاز یاغی

در عربى به این گیاه به عنوان حشیشة الارض و خضر الشیاطین و در كتابهاى گیاه شناسى قدیم، تحت نام آطریلال، ذكر شده است. این گیاه به زبان ترکی یعنی پای غاز و در کردستان به آن پاغازه می گویند. نام‌های دیگر این گیاه عبارتند از پاغاره، رجل الوز، بارتنگ آبی، موجه، اطریلال، حشیشة البرص، رجل الغرب، قازیاغی و حشیشة ‌العرس.

گیاه غاز یاغی که در اواخر بهار به بازار می آید، گیاهی خودرو است که تا کنون اهلی نشده است. غازیاغی را که می توان نوعی سبزی تابستانی ( روزهای پایانی بهار ) که اصلا در معرض نابودی و قحطی نیست دانست، شاید دلیل این امر خودرو بودن غازیاغی می باشد و نام گذاری آن هم از چنین ویژگی های ذاتی و ظاهری برآمده است.

این گیاه اولین بار در یكى از قبایل بربر در شمال آفریقا، توسط پزشكى که بیمارى برص را با بذر آن معالجه مى كرد، بکار برده شد. می گویند که این پزشک دستور معالجه بیماری برص را به دیگران نمى گفت و تنها فرزند او از این راز آگاهى داشت و سالیان دراز این سر در خانواده ایشان باقى بود، و از پدر به پسر مى رسید كه كم كم بر دیگران فاش شد.

اگر برگهاى گیاه غازپای را مالش دهند، بویى شبیه خردل به مشام می رسد و طعم آن تند است. تمام بخش های گیاه غازیاغی مورد استفاده قرار نمی گیرد و تنها ریشه و بخش هایی از ساقه که در خاک پنهان شده اند به استفاده های درمانی می رسند.

لازم به ذکر است که برگ های غازیاغی و بذر این گیاه نیز با توجه به خواصی که دارند زمینه های فعالیت را برای خود هموار کرده اند که البته همراه با عوارض احتمالی نظیر ناباروری و عقیمی می باشند.