کنگر فرنگی؛ مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها
کنگر فرنگی یا آرتیشو Artichoke، گیاهی دائمی و بومی اروپای جنوبی است و به طور وسیعی در نواحی مدیترانه‌ای و اروپای مرکزی کشت می‌شود. این گیاه به طور سنتی به عنوان داروی تقویت کبد و همچنین ادرارآور استفاده می‌شده است و برای درمان بیماری‌های از قبیل یرقان، سوءهاضمه و بیماری های کلیوی بکار می‌رود.
آرتیشو از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است. این گیاه خوراکی منبع خوبی از ویتامین C ، A، اسیدفولیک، بیوتین، مگنزیوم، پتاسیم، نیاسین، ریبوفلاوین و تیانین است.
در ۱۰۰ گرم کنگر فرنگی مواد و ویتامین های زیر وجود دارد:
کالری ۴۷
چربی ۲ گرم
چربی دارای حلقه های اشباع نشده ۰/۱ گرم
سدیم ۹۴ میلی گرم
پتاسیم ۳۷۰ میلی گرم
کربو هیدراتها ۱۱ گرم
فیبر غذایی ۵ گرم
قند ۱ گرم
خواص و فواید کنگر فرنگی
سلامت کبد
ماده سینارین که در عصاره برگ کنگر وجود دارد و ماده دیگری که به عنوان اسید کافئیک شناخته شده است، از کبد در برابر عفونت محافظت و به این عضو کمک می‌کند تا قسمت تخریب شده خود را از نو بسازد.
گل های آرتیشو به عنوان آنتی‌اکسیدانی قوی شناخته شده و به عملکرد کبد و کیسه صفرا بسیار کمک می‌کنند.
کنگر فرنگی با کنترل و تنظیم ترشحات صفرا در کبد، می‌تواند به خوبی عملکرد کبد را تنظیم کند و به این ترتیب مانع از بروز برخی از بیماری‌های پوستی که ناشی از اختلال در عملکرد کبد هستند، شود.
همچنین کنگر فرنگی اعمال کبد را تقویت کرده، ترشح صفرا از کبد را افزایش می‌دهد. این گیاه از تجمع چربی در سلولهای کبدی جلوگیری کرده و در درمان
پاکسازی کلیه ها
کنگرفرنگی یا آرتیشو، همواره به دلیل خواص مدر بودن خود، مورد توجه درمانگران طب سنتی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. مصرف آرتیشو به‌عنوان غذا یا دارو، تاثیر زیادی در افزایش میزان ادرار و دفع آن در بدن دارد. استفاده از این دارو می‌تواند تاثیر بسیار خوبی در پاکسازی و تخلیه کلیه‌ها و بهبود عملکرد آنها در دفع مواد زائد از بدن داشته باشد.
کنگر فرنگی با تحریک کلیه در
کاهش چربی خون
گیاه آرتیشو با پایین آوردن کلسترول و تری گلیسیرید خون به جلوگیری از بیماری های قلبی عروقی کمک می کند. ماده سینارین که در عصاره برگ کنگر وجود دارد، باعث کاهش کلسترول خون می‌شود. استفاده از سالاد آرتیشو در وعده‌های ناهار به‌صورت روزانه یکی از شیوه‌های کنترل کلسترول در افراد مبتلا به این بیماری است. در حقیقت افراد مبتلا به کلسترول می‌توانند با مصرف روزانه سالاد آرتیشو میزان کلسترول خون خود را کنترل کرده و از پیشروی بیماری و تشدید آن در بدن پیشگیری کنند.
برای تهیه این سالاد کافی است آرتیشو و هویج را نگینی خرد کنید و آن را با آب بجوشانید تا نرم شود، سپس مقداری نخود فرنگی به آن اضافه کرده و پس از ۱۰-۸ دقیقه ظرف را از روی حرارت بردارید و مواد داخل آن را آبکشی کنید. پس از خشک شدن این مواد با خرد کردن کاهو و ترکیب کردن این مواد با هم این سالاد را با آب‌لیموی تازه برای ناهار سرو کنید.
حفظ سلامت قلب
کنگر فرنگی حاوی مقدار اندکی سدیم و مقدار زیادی پتاسیم است که می‌تواند در تعدیل فشارخون در افراد مبتلا به پرفشاری خون موثر باشد. گل آرتیشو به عنوان آنتی‌اکسیدانی قوی شناخته شده و از بیماری تصلب شرایین و بیماری کرونری قلب پیشگیری می‌کند.
عصاره برگ و ریشه کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جداره رگ‌ها مفید است. همچنین گیاه آرتیشو با پایین آوردن کلسترول و تری گلیسیرید خون، مانع از بروز بیماری های قلبی عروقی می شود.
درمان احتباس و آب آوردگی بدن
این گیاه ادرارآور است و از ورم حاصل از احتباس آب جلوگیری می‌کند. برای رفع آب آوردن بدن از جوشانده آرتیشو به مقدار سه فنجان در روز استفاده کنید.
کنترل دیابت نوع یک
براساس مطالعات دانشمندان و محققان، وجود عصاره هیدروالکلی در گیاه آرتیشو، یکی از عوامل کنترل بروز دیابت نوع یک در افراد است. براساس این تحقیقات، کنگر و برگ‌های آن در سبد غذایی خانواده و در وعده‌های غذایی می‌تواند با کاهش قابل توجه میزان گلوکز، کلسترول و تری‌گلیسرید خون به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع یک کمک کند.
فواید آرتیشو برای پوست و مو
برای درمان اگزما و دیگر مشکلات پوستی می توانید از گیاه آرتیشو استفاده کنید. کنگر فرنگی در درمان اکثر بیماری‌های پوستی نقش مفیدی دارد.
برای خوشبو کننده عرق بدن در تابستان و فصل گرما، به عنوان جایگزینی مناسب برای دئودرانت ها می توان با حمام کردن با عصاره آرتیشو، به کاهش میزان تعرق بدن کمک کرده و به طور طبیعی مانع از ایجاد بوی بد بدن شد.
همچنین می توانید برای برطرف کردن بوی بد زیر بغل عصاره برگ آرتیشو را به زیر بغل بمالید.
عصاره آرتیشو را اگر به بدن بمالید خارش را برطرف می‌کند.
برای جلوگیری از ریزش مو از برگ‌های آرتیشو پماد تهیه کرده و به سر بمالید.
کاهش وزن با کنگر فرنگی
مصرف آرتیشو یا کنگرفرنگی به افزایش میزان سوخت کالری غذا کمک کرده و با داشتن مقدار زیادی فیبر، موجب احساس سیری، کاهش وزن و لاغری می‌شود. در حقیقت افرادی که از کنگرفرنگی در یکی از وعده‌های غذایی خود استفاده می‌کنند، می‌توانند از خواص درمانی این گیاه به منظور کاهش وزن استفاده کنند.
بهترین روش برای مصرف روزانه آرتیشو یا کنگر فرنگی استفاده از آن برای تهیه انواع سالادهاست. به این ترتیب می‌توانید هر روز با تهیه سالادهای متنوع از میوه‌ها و سبزی‌های مختلف و اضافه کردن مقداری آرتیشوی خرد یا رنده شده، به کاهش وزن خود کمک کنید.
درمان یبوست
آرتیشو یک مسهل طبیعی است. بعضی از افراد مبتلا به یبوست که با عدم تعادل عملکرد دستگاه گوارش به‌ویژه روده‌ها مواجهند، می‌توانند با گنجاندن آرتیشو به سبد غذایی خود با این مشکل مبارزه کنند. این گیاه یکی از بهترین مواد طبیعی برای افرادی است که با رعایت رژیم‌های غذایی لاغری دچار یبوست می‌شوند. از این رو تهیه سوپی که در آن به جای سبزی از برگ‌های آرتیشو و میوه آرتیشو استفاده شده باشد، بهترین دارو یا غذای دارویی برای درمان یبوست است.
ارتقای سطح ایمنی و سلامت بدن
مصرف برگ و میوه کنگر در غذاهایی مانند آش، می تواند موجب افزایش انرژی و سطح ایمنی و سلامت بدن شده و قوای جسمانی را تقویت نماید. برگ های پهن و سرشار از ویتامین و املاح معدنی کنگر فرنگی، برای تهیه سالاد آرتیشو بسیار مناسب هستند.
آرتیشو با داشتن ویتامین های گروه B، C و پروتئین، آهن، فسفر، پتاسیم، سدیم و کلسیم، از غنی‌ترین سبزی‌ها برای تهیه انواع سالادها، آش‌ها و غذاهای گیاهی محسوب می‌شود.
سایر خواص درمانی آرتیشو ( کنگر فرنگی)
از عصاره برگ آرتیشو برای درمان سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) استفاده می‌شود.
برای درمان اسیدیته معده (سوءهاضمه)، می توان از کنگر فرنگی استفاده کرد.
آرتیشو حاوی پروبوتیک‌هایی مانند اپیژنین و لتولین است که باعث رشد باکتری‌های مفید در کولون و روده می‌شوند.
کنگر فرنگی تب بر است.
در درمان رماتیسم مؤثر است.
در درمان ورم روده موثر است.
نیروی جنسی را افزایش می‌دهد.
گاز و نفخ معده و روده را از بین می‌برد.
باعث هضم غذا می‌شود.
سرگیجه را برطرف می‌کند.
کسانی که
در برطرف کردن بیماری آسم اثر مفید دارد.
نقرس را برطرف می‌کند.
زخم‌های ریه و روده را درمان می‌کند.
مضرات و موارد منع مصرف
مادران شیرده آرتیشو نخورند. از آنجا که مصرف آرتیشو و برگ‌های آن تاثیر زیادی در کیفیت، بو و مزه شیر مادر می‌گذارد، ممکن است موجب بروز عکس‌العمل نوزاد شده و او شیر مادر را نخورد.
طبع آرتیشو گرم است و ممکن است در بعضی از اشخاص تولید سودا کند. لذا بهتر است با سرکه خورده شود.
مصرف آرتیشو در زمان بارداری نیز باید محدود باشد. مصرف آن ممکن است باعث حساسیت در بعضی افراد شود.
همچنین آرتیشو ممکن است اثر داروهای کاهش کلسترول را افزایش دهد.
طریقه و مقدار مصرف
برگه‌های کنگر فرنگی را پس از پختن به مصرف می‌رسانند.
انتهای آرتیشوها را که به شکل ساق است با کارد می بریم. آرتیشوها را در ظرف محتوی آب می ریزیم و چند دقیقه تامل می کنیم تا خاک و شنی که لای برگ های آنها است، رسوب کند. بعد آنها را می شوئیم.
ظرف دیگری را آب می کنیم، کمی نمک و یکی دو قاشق روغن زیتون و کمی سرکه در آن می ریزیم، آرتیشوها را در ظرف می ریزیم و در ظرف را می بندیم، می گذاریم آب جوش بیاید. بعد حرارت را ملایم می کنیم تا آرتیشوها پخته شوند. هر وقت برگ های آرتیشو به راحتی کنده شد، پخته شده است.
برای تسریع در طبخ آرتیشو می توان آن را در دیگ زودپز پخت. برای این کار بعد از شستن و تمیز کردن آرتیشو کمی آب در دیگ می ریزیم، کمی روغن زیتون و کمی سرکه و نمک اضاف می کنیم. آرتیشو را در دیگ قرار می دهیم و در آن را محکم می بندیم، تقریبا آرتیشو بعد از خبر کردن دیگ به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه می پزد.
مقدار ۳۰ تا ۱۰۰ گرم شیره تازه برگ کنگر فرنگی را گرفته با مقداری شربت مطبوع مخلوط نموده، صبح و ظهر و شب هر دفعه قبل از هر غذا، ثلث آن را تناول می‌نمایند.
برای تهیه جوشانده آرتیشو، مقدار۱ گرم برگ آرتیشو را در ۴ لیوان آب جوش دم کرده صبح و ظهر وشب، قبل از هر غذا، ۲ استکان با کمی شکر تناول نمایید.
کسانی که طعم آرتیشو را دوست ندارند، اگر بخواهند از مزایای آرتیشو استفاده کنند، می توانند تنطور قرص یا کپسول آرتیشو را مصرف نمایند.
موقع خرید آرتیشو مراقب باشید که برگ های آن باز نشده و سفت و سبز رنگ باشد. وقتی برگ های این گیاه قهوه ای باشد نشانه کهنه بودن آن است.
دانستنیهای بیشتر در مورد آرتیشو یا کنگر فرنگی
کنگر فرنگی،
برگ‌های این گیاه ساقه‌ای، پهن و دراز و مشابه برگ‌های کاهو است اما این برگ‌ها ضخیم و گوشتی هستند. آرتیشو از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است. قسمت مورد استفاده آرتیشو برگ‌ها و قسمت وسط آن است که به‌نام قلب آرتیشو معروف می‌باشد.
غنچهٔ این گیاه خوراکی است و بیشتر به صورت آب‌پز پخته می‌شود. همچنین، در ایتالیا، این گیاه سبزی اصلی پیتزای چهارفصل در فصل بهار است.
کنگر فرنگی گیاهی است علفی که در ایران نیز پرورش داده می‌شود و در طب جدید عصاره آن به صورت آمپول یا قطره بنام کوفیتول تجویز می‌شود.
